Αστικοί Εφιάλτες

Μπροστά στα γιγαντιαία μποτιλιαρίσματα μήκους εκατοντάδων χιλιομέτρων και στην απόλυτη μόλυνση του ατμοσφαιρικού περιβάλλοντος οι πανικόβλητες αρχές του Πεκίνου αναγκάστηκαν να πάρουν μέτρα, όχι για να καθαρίσουν το περιβάλλον, ούτε για να αποφύγουν τη συμφόρηση, αλλά απλώς να μη γίνουν τα πράγματα ακόμη χειρότερα. Ήδη στα πέντε περίπου εκατομμύρια αυτοκινήτων του Πεκίνου  έχουν προστεθεί μέσα σε τρεις μήνες άλλες 300.000.  Τα νέα αυτοκίνητα πωλούνται σε διπλάσιο αριθμό και ρυθμούς απ΄ ότι πριν μερικούς μήνες. Οι πελάτες κατακλύζουν τις εκθέσεις αυτοκινήτων και είναι πρόθυμοι να πληρώσουν επιπλέον, ώστε να εξασφαλίσουν το αντικείμενο των ονείρων τους. Ωστόσο, μπροστά στο αδιέξοδο, η κυβέρνηση επέβαλε κάποιο είδος κλήρωσης στην παράδοση των αυτοκινήτων και περιόρισε δραστικά τον αριθμό τους, ώστε το 2011 να παραδοθούν στην κυκλοφορία του Πεκίνου μόνο τα μισά από τις 800.000 αυτοκινήτων που παραδόθηκαν το 2010. Επιπλέον, άδειες για νέα αυτοκίνητα χορηγούνται μόνον σε όσους έχουν πληρώσει φόρους και κοινωνική ασφάλιση στο Πεκίνο για περισσότερο από πέντε συνεχή χρόνια. Αλλά και τα αυτοκίνητα που φέρουν πινακίδες από άλλες περιοχές της Κίνας εκτός Πεκίνου απαγορεύτηκε να εισέρχονται στην πόλη κατά τις ώρες της αιχμής.  Το Πεκίνο ανταγωνίζεται την πόλη του Μεξικού για τον τίτλο της πιο μολυσμένης, αλλά και της πιο πνιγμένης από αυτοκίνητα πόλης του κόσμου.

Φαίνεται ότι και οι υπόλοιπες μεγαλουπόλεις της Κίνας όπως η Σαγκάη, το Κουάνγκτζου, το Σέντσεν και το Χάντσου θα ακολουθήσουν με ανάλογα μέτρα, όπως π.χ. το να υποχρεώσουν τους πολίτες να διαθέτουν χώρο στάθμευσης ως προϋπόθεση για αγορά αυτοκινήτου. Τα αυτοκίνητα απειλούν να καταλάβουν όλο το διαθέσιμο χώρο στους δρόμους, που κατασκευάζονται με ρυθμούς που αδυνατούν να ικανοποιήσουν τις ανάγκες χώρου στάθμευσης για νέα αυτοκίνητα.

Ανάλογα διαβάζουμε και σε ανταποκρίσεις από την Τεχεράνη. Για μέρες, τα προσεγγίζοντα την Τεχεράνη αεροσκάφη δεν είχαν καμία ορατότητα, αφού η μόλυνση ήταν τόση, ώστε το δημοτικό συμβούλιο της πόλης χαρακτήρισε την πόλη ως την πιο μολυσμένη του κόσμου. Μετά από αρκετές χιλιάδες θύματα, από τις ευπαθείς ομάδες πληθυσμού, ο πρόεδρος Μαχμούτ Αχμαντινεζάντ έθεσε σε απαγόρευση κυκλοφορίας τα μισά από τα αυτοκίνητα της Τεχεράνης, έκλεισε τα σχολεία και πήρε μέτρα καθαρισμού του αέρα. Ωστόσο, παρά το ότι η κατάσταση ελάχιστα βελτιώθηκε, τα παράπονα από τους ισχυρούς εμπόρους του παζαριού και τους καταστηματάρχες του κέντρου υποχρέωσαν τον Αχμαντινεζάντ να αποσύρει τα μέτρα. Ο ίδιος ισχυρίζεται ότι είναι αποφασισμένος να αντιμετωπίσει το πρόβλημα. Λίγοι τον πιστεύουν. Η αντιμετώπιση του προβλήματος επιβάλλει ριζικά μέτρα, αφού η Τεχεράνη, μια πόλη με 15 εκατομμύρια κατοίκους, έχει την πολεοδομική μορφή μικρού οικισμού με ένα παζάρι στο κέντρο. Ήδη το παζάρι της Τεχεράνης έχει πάρει τερατώδη μορφή και διαστάσεις, ενώ όλα τα αυτοκίνητα είναι υποχρεωμένα να κατευθύνονται προς αυτό.

Η ανάπτυξη των μεγαλουπόλεων του πρώην Τρίτου Κόσμου ακολουθεί  τα άναρχα πρότυπα που είναι γνώριμα από την εμφάνιση του αυτοκινήτου στις ΗΠΑ πριν ένα αιώνα. Οι πόλεις της Δύσης στις ΗΠΑ αναπτύχθηκαν με γνώμονα τη χρήση του αυτοκινήτου. Σε τέτοιες πόλεις ξεφυτρώνουν παντού ασύμμετρες και τυχαίες συνοικίες που καταλαμβάνουν κάθε διαθέσιμο χώρο. Εκεί οι περιοχές κατοικίας, γεμάτες άχρωμους κάθετους μεταξύ τους δρόμους, διαχωρίζονται από τις εμπορικές περιοχές όπου κυριαρχούν γιγαντιαία κτήρια. Οι περιοχές εργασίες βρίσκονται μακριά και είναι προσπελάσιμες με αυτοκίνητο, το οποίο είναι και το κύριο στοιχείο λειτουργικότητας  στους σχεδιασμούς αυτούς. Τίποτε δεν είναι προσιτό με τα πόδια. Εργασία, ψυχαγωγία, εκπαίδευση, αγορές απαιτούν τη χρήση αυτοκινήτου και μάλιστα με τέτοιο τρόπο, ώστε να αποκλείεται ο αποτελεσματικός σχεδιασμός δημόσιας συγκοινωνίας. Το αυτοκίνητο δεν είναι μόνο ένα στοιχείο του αστικού περιβάλλοντος, αλλά αίτιο και συντελεστής. Η κυκλοφορία οχημάτων στα αστικά αυτά περιβάλλοντα εξακολουθεί να αυξάνει με  ρυθμούς που υπερβαίνουν την αύξηση του πληθυσμού. Τα αυτοκίνητα, οι χώροι στάθμευσης και οι δρόμοι επεκτείνονται με ρυθμούς που εκμηδενίζουν τα άτομα, αν και το σύστημα βασίζεται στην ατομική ικανοποίηση και την υποτιθέμενη απελευθέρωση που χαρίζει ατομικά ένα αυτοκίνητο. Κάθε όχημα απαιτεί επτά θέσεις κατάλληλες για να μετακινείται, να παρκάρει και να παραμένει χρήσιμο μεταξύ εργασίας, κατοικίας ψυχαγωγίας και επίσκεψη στην αγορά. Ο χώρος βρίσκεται πάντα υπό πίεση. Περισσότεροι δρόμοι δημιουργούν περισσότερη κίνηση. Το μισό περίπου της συνολικής επιφάνειας των πόλεων στις ΗΠΑ καταλαμβάνεται από δρόμους και χώρους στάθμευσης (για το Λος Άντζελες τα αυτοκίνητα απαιτούν το 65% της επιφάνειας της πόλης). Τώρα πλέον τα αυτοκίνητα απαιτούν περισσότερο χώρο απ΄ ότι η κατοικία. Αλλά και οι προϋπολογισμοί μεταβάλλονται αναλόγως. Το 1/5 της οικογενειακής δαπάνης καταναλώνεται από τα αυτοκίνητα.

Το μοντέλο αυτό ακολουθείται πιστά και από τους νεοφώτιστους καταναλωτές της Ασίας. Κανείς δεν φαίνεται να συνειδητοποιεί ότι το μοντέλο στηρίζεται στην επισφαλή τιμή του πετρελαίου και σε αποθέματα που θα βρεθούν σε κρίση σε μερικά χρόνια. Όμως το πιο σημαντικό είναι ότι κανείς δεν ανησυχεί για την αύξηση των εκπομπών του διοξειδίου του άνθρακα σε παγκόσμια κλίμακα. Πράγμα που καθιστά αναπόφευκτο η μορφή της ανάπτυξης στην οποία προσβλέπουν τα εκατομμύρια των νέων αστικών πληθυσμών στην Κίνα και στις Ινδίες. 

Οι υπολογισμοί λοιπόν για περιορισμό στην αύξηση του διοξειδίου του άνθρακα και την αποφυγή της υπερθέρμανσης του πλανήτη τινάζονται στον αέρα με τρόπο που δεν αφήνει κανένα περιθώριο για κάποια διορθωτική δράση.