Παρασκευή 22 Νοεμβρίου 2013

Σκοτεινό το μέλλον στη Φουκουσίμα


Πριν σχεδόν τρία χρόνια, το Μάρτιο του 2011,  ο μεγάλος σεισμός στις ανατολικές ακτές του ιαπωνικού νησιωτικού συμπλέγματος προξένησε παλιρροιακό κύμα, το οποίο πλημμύρησε το παρά την ακτή ευρισκόμενο πυρηνικό εργοστάσιο παραγωγής ενέργειας στη Φουκουσίμα.  Τρείς από τους έξ πυρηνικούς αντιδραστήρες του εργοστασιακού συμπλέγματος στερήθηκαν το υγρό ψύξης, με αποτέλεσμα υπερθέρμανση, πυρηνικές αντιδράσεις με επακόλουθες ακτινοβολίες και τήξη του πυρηνικού καυσίμου. Σήμερα, το υπό μορφή λάβας πυρηνικό καύσιμο, σε κάθε έναν από τους τρείς αντιδραστήρες, εξακολουθεί ανεξέλεγκτο να βρίσκεται σε υπερθέρμανση  και να εκπέμπει θανατηφόρες ραδιενεργές ακτινοβολίες.

  Όπως έγινε γνωστό από την εταιρεία ΤEPCO, που διαχειρίζεται το πρόβλημα του πυρηνικού εργοστασίου ενέργειας, η αντιμετώπιση του προβλήματος των τριών υπό τήξη πυρηνικών αντιδραστήρων θα απαιτήσει συνεχείς εργασίες που θα διαρκέσουν 40 χρόνια. Αυτό λέγεται, βέβαια, χωρίς να υπάρχει αντίστοιχη πείρα και χωρίς τεκμηρίωση. Άγνωστα είναι τα προβλήματα που χρειάζεται να αντιμετωπιστούν και κυρίως άγνωστη είναι η μέθοδος και η στρατηγική της αντιμετώπισης. Ελέχθη ότι η πυρηνική υπέρθερμη λάβα θα απομακρυνθεί, όμως κανείς δεν εξήγησε το που θα μεταφερθεί και πώς. Δεν έγινε λόγος για την αδυναμία εξουδετέρωσης των πυρηνικών αντιδράσεων, που θα κρατήσουν ενεργή την υπέρθερμη λάβα για χιλιάδες χρόνια.

  Η κατάσταση αντιμετωπίζεται στοιχειωδώς με την ψύξη των υπό τήξη πυρήνων, ώστε να επιβραδύνονται οι πυρηνικές αντιδράσεις. Η κατασκευή ενός φράγματος, που θα συγκρατήσει τα διαρρέοντα ραδιενεργά νερά της ψύξης, απέτυχε. Τα ραδιενεργά κατάλοιπα της ψύξης αποθηκεύονται σε δεξαμενές, έως ότου βρεθεί τρόπος εξουδετέρωσής τους. Ήδη έχουν συσσωρευτεί πάνω από χίλιες μεγάλες δεξαμενές, οι οποίες όμως παρουσιάζουν διαρροές, με αποτέλεσμα εκατοντάδες τόνοι ραδιενεργού νερού να μολύνουν καθημερινά την παρακείμενη θάλασσα. Ίχνη ραδιενέργειας στη θάλασσα έχουν ανιχνευθεί στην άλλη άκρη του Ειρηνικού.

  Η τεχνική λύση που επιδιώκεται είναι η κατασκευή ενός τοίχου από πάγο μέσα στο έδαφος, που θα περικλείει τους προβληματικούς αντιδραστήρες. Η λύση αυτή εφαρμόζεται για πρώτη φορά σε τέτοια κλίμακα και κανείς δεν γνωρίζει αν είναι αξιόπιστη. Επιπλέον, κατασκευάζεται φράγμα προς την θάλασσα και πρόσθετα φράγματα για τα υπόγεια υδάτινα ρεύματα. Οπωσδήποτε, οι εργασίες αυτές ενδέχεται να αποδειχθούν μάταιες, αφού το υπέδαφος βρίσκεται σε υποχώρηση, ενώ μια σεισμική δόνηση θα μπορούσε να καταστρέψει τα πάντα.

  Η κατάσταση είναι τόσο περίπλοκη, ώστε η αγωνία και η αβεβαιότητα κυριαρχούν στη ψυχολογία των 6.000 τεχνικών και εργατών που απασχολούνται εντατικά με το πρόβλημα. Ήδη η εταιρεία ΤEPCO αντιμετωπίζει οξύτατο πρόβλημα ειδικευμένου προσωπικού. Οι τεχνικοί που βρίσκονται στην πρώτη γραμμή, κοντά στους υπό τήξη αντιδραστήρες, είναι υποχρεωμένοι να εγκαταλείψουν μόνιμα τις θέσεις τους μετά από έκθεση σε ορισμένο ποσό ραδιενεργού ακτινοβολίας. Μόνο αυτόν τον χρόνο σχεδόν 200 ειδικευμένοι τεχνικοί δέχτηκαν ακτινοβολίες κοντά στο όριο των 100mSv, ενώ σχεδόν 400 άλλοι δέχτηκαν ακτινοβολίες μεταξύ 75 και 100 mSv. Αυτό σημαίνει ότι πάνω από το 10% του ειδικευμένου προσωπικού αχρηστεύτηκε και απεχώρησε από την κρίσιμη πρώτη γραμμή μέσα σε λιγότερο από ένα χρόνο.  Και αυτό υποτίθεται ότι θα συνεχιστεί για δεκάδες χρόνια. Ήδη στις αρχές του 2013, χωρίς να έχουν συμπληρωθεί δύο χρόνια από το πυρηνικό ατύχημα, η TEPCO είχε ανακοινώσει ότι 2000 από τους τεχνικούς της είχαν δεχθεί ακτινοβολίες, όχι μεν θανατηφόρες, αλλά πάνω από το επιτρεπτό όριο των 100mSv. Τα άτομα αυτά δεν μπορούν να δεχθούν πρόσθετες ακτινοβολίες. Σύμφωνα με παρατηρητές το ηθικό των εργαζομένων βρίσκεται σε χαμηλά επίπεδα. Η πλειονότητα των εργαζομένων παρουσιάζει ενδείξεις κατάθλιψης και η απογοήτευση είναι διάχυτη. Οι εργασίες δεν φαίνεται να προχωρούν προς κάποιο ενθαρρυντικό αποτέλεσμα και τα προβλήματα συνεχώς επιδεινώνονται. Η οικονομική αντοχή της TEPCO φαίνεται να αγγίζει τα όριά της και η ιαπωνική κυβέρνηση προχωρεί σε γενναίες παροχές. Ωστόσο, στο μέλλον οι εργασίες θα απαιτήσουν την δαπάνη εκατοντάδων δισεκατομμυρίων, πράγμα που δεν φαίνεται δυνατόν να αντιμετωπιστεί από μεμονωμένους φορείς.

  Εμάς δεν μας μένει παρά να ερωτήσουμε πως προκύπτει για τους υπερασπιστές της πυρηνικής ενέργειας το συχνά διατυμπανιζόμενο συμπέρασμα ότι η πυρηνική ενέργεια αποτελεί ιδανική οικονομική λύση: το ατύχημα της Φουκουσίμα δείχνει το πόσο θα κοστίσει η δήθεν φθηνή πυρηνική ενέργεια στις επερχόμενες γενεές.  Αλλά και οι χαρακτηρισμοί  περί «καθαρής ενέργειας» ή «πράσινης ενέργειας», που συχνά  αποδίδονται στην πυρηνική ενέργεια, καταρρίπτονται από την εφιαλτική πραγματικότητα που μόλις προσπαθήσαμε να περιγράψουμε.