Τρίτη 16 Δεκεμβρίου 2008

Φταίει ο Μουσολίνι...

Η επέτειος της 28.10.1940 είναι μια ευκαιρία για να αξιολογήσουμε τη σημασία του αγώνα που έδωσε ο ελληνικός λαός στα βουνά της Βορείου Ηπείρου και της Αλβανίας.

Τον Φεβρουάριο του 1945, όταν ήταν πια βέβαιη η ήττα της Γερμανίας και η καταστροφή της, ο Αδόλφος Χίτλερ διατύπωσε την άποψη ότι η ιταλική εισβολή στην Ελλάδα του κόστισε τον πόλεμο. Σύμφωνα με τον Χίτλερ η περιπέτεια του Μουσολίνι στην Ελλάδα καθυστέρησε κατά πέντε εβδομάδες την έναρξη της επιχείρησης Μπαρμπαρόσσα, αφού η Βέρμαχτ αναγκάσθηκε να τροποποιήσει τα σχέδιά της και να αποστείλει μερικές από τις καλύτερες μονάδες της στα Βαλκάνια. Το χιόνι και ο πάγος καθήλωσαν τις τεθωρακισμένες στρατιές του Στρατάρχη Γκουντέριαν έξω από τη Μόσχα τον Οκτώβριο του 1941. Χωρίς την ανόητη επίδειξη δύναμης του Μουσολίνι στην Ελλάδα η Βέρμαχτ θα βρισκόταν μπροστά στη Μόσχα πριν τον Σεπτέμβριο του 1941, όταν τα μηχανοκίνητα μέσα μπορούσαν να κινηθούν άνετα και οι οχυρώσεις της Μόσχας ήταν ακόμη πολύ αδύνατες.

Η γνώμη αυτή του Χίτλερ είναι σύμφωνη με το συνολικό σχεδιασμό που είχε συλλάβει η δαιμονική αυτή φυσιογνωμία. Ο συνολικός σχεδιασμός του Χίτλερ στόχευε στην κατάκτηση του “ζωτικού χώρου” των πεδιάδων της Ουκρανίας και της Ρωσίας και, τέλος, στην παγκόσμια κυριαρχία. Ο κεραυνοβόλος πόλεμος, η εξαιρετική μαχητική ικανότητα του γερμανικού στρατού και η ίδια η θέληση του Χίτλερ ήταν τα μέσα με τα οποία η Γερμανία θα πραγματοποιούσε την ανατροπή της παγκόσμιας τάξης, αντιμετωπίζοντας ένα συνασπισμό που υπερείχε συντριπτικά σε οικονομικά, πληθυσμιακά και γεωπολιτικά δεδομένα. Ωστόσο, η τεράστια υπεροχή των δημοκρατιών της Δύσης μαζί με τη Σοβιετική Ένωση θα μπορούσαν να εκμηδενισθούν με την τολμηρή εκμετάλλευση των χρονικών περιθωρίων που επέτρεπε ο κεραυνοβόλος πόλεμος και η πρόσκαιρη υπεροχή της επανεξοπλισμένης Γερμανίας. Έτσι, σύμφωνα με τους υπολογισμούς του Χίτλερ, που δεν απείχαν από την πραγματικότητα, το βάρος της τεράστιας βιομηχανίας των ΗΠΑ θα γινόταν αισθητό στα πεδία των μαχών μόνο μετά το τέλος του 1942. Η Γερμανία, λοιπόν, έχοντας νικήσει τη Γαλλία με κεραυνοβόλο πόλεμο το 1940 και κυριαρχώντας στην Ευρώπη το 1941 θα ήταν σε θέση πάλι με κεραυνοβόλο πόλεμο να θέσει εκτός μάχης τη Σοβιετική Ένωση, ώστε το 1942 οι Αγγλοσάξονες να βρεθούν μπροστά σε μια κατάσταση που θα ήταν δύσκολο να αντιμετωπίσουν. Η Σοβιετική Ένωση λοιπόν έπρεπε να ηττηθεί πριν το 1942.

Για αρκετά χρόνια οι σχολιαστές δεν αναγνώριζαν στην εκστρατεία στα Βαλκάνια τη σημασία που δόθηκε προηγουμένως. Ωστόσο, πρόσφατα η συζήτηση αναζωπυρώθηκε στην Αγγλία με αφορμή το βιβλίο του Ian Kershaw “Μοιραίες επιλογές. Δέκα αποφάσεις που άλλαξαν τον κόσμο, 1940-1941”. Σχολιάζοντας το βιβλίο αυτό ο R.W. Johnson, Καθηγητής στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, παρατηρεί στο “London Review of Books” ότι ο Μουσολίνι ποτέ δεν θα μπορούσε να κερδίσει τον πόλεμο για τον Χίτλερ, είναι πιθανό όμως ότι μπόρεσε να κάνει τον Χίτλερ να τον χάσει. Παρ’ όλο που η ρώσικη ιστοριογραφία ισχυρίζεται με εμμονή ότι η κατάληψη της Μόσχας από τους Γερμανούς το 1941 δεν θα είχε περισσότερη σημασία από την άσκοπη κατάκτηση της από τον Ναπολέοντα και ότι ο πόλεμος θα συνεχιζόταν, o R.W. Johnson παρατηρεί ότι δεν μπορούμε να αγνοήσουμε πόσο σημαντική είναι μία πρωτεύουσα για ένα αχανές κράτος της εποχής των επικοινωνιών και πόσο κρίσιμη είναι η κατοχή της από εχθρική δύναμη. Ήταν πολύ πιθανό ότι μία πυρπολημένη Μόσχα το 1941 θα υποχρέωνε τον Στάλιν σε κάποια αναδίπλωση και θα οδηγούσε τον αντιγερμανικό συνασπισμό σε διάλυση. Επί πλέον, o R.W. Johnson συμπληρώνει ότι εάν η Σοβιετική Ένωση κατέρρεε, τότε και για την Αγγλία θα ήταν δύσκολη η συνέχιση του πολέμου.

Όπως και να έχει το πράγμα, το βιβλίο του Ian Kershaw δείχνει το ότι μεγάλες και κοσμοϊστορικές αποφάσεις μπορούν να έχουν τυχαία ή και ανορθολογικά αίτια, ενώ τα αποτελέσματά τους μπορούν να οδηγήσουν σε αναπάντεχες εξελίξεις. Έτσι το βιβλίο του Ian Kershaw ανατρέπει τη ντετερμινιστική αντίληψη για την ιστορική εξέλιξη. Η επιχείρηση του Μουσολίνι στην Ελλάδα εμφανίζεται να ξεκινά από τις μεγαλομανιακές και υπερφίαλες αντιλήψεις των δύο δικτατόρων και να εξαρτάται από την ψυχοπαθολογία της σχέσης τους. Ο Μουσολίνι αποφασίζει να κατακτήσει την Ελλάδα γιατί αισθάνεται κατώτερος από τον Χίτλερ, ο οποίος πραγματοποιεί τους θριάμβους του χωρίς να συζητά τις κινήσεις του με τον σύμμαχο δικτάτορα. Η εύκολη νίκη επί της Ελλάδας είναι μια ευκαιρία για να επανακτήσει ο Μουσολίνι την αυτοπεποίθησή του. Για τον Μουσολίνι και το περιβάλλον του ο ελληνικός στρατός είναι ασήμαντος, οι Έλληνες είναι άξιοι περιφρόνησης και δεν έχουν κανένα μαχητικό σθένος. Για να μιμηθεί τον Χίτλερ διατάζει την καταστροφή κάθε ελληνικής πόλης με πάνω από 10.000 κατοίκους. Δεν μπορούσε να φανταστεί ότι η επίμονη και γενναία ελληνική αντίσταση θα μπορούσε να οδηγήσει τον Χίτλερ να δηλώνει στην πολιτική του διαθήκη ότι η “βλακώδης επίδειξη” του Μουσολίνι κόστισε στη Γερμανία τον πόλεμο.

Μένουν μόνο 100 μήνες.

Τόσο, και πιο σύντομο, είναι το χρονικό διάστημα που απομένει, μέσα στο οποίο μπορούμε ακόμη να δράσουμε προτού φθάσουμε στο σημείο και πέρα, από το οποίο η διαδικασία αλλαγής του κλίματος θα είναι μη αναστρέψιμη. Αυτό είναι το συμπέρασμα του προγράμματος για την αλλαγή του κλίματος που μελέτησε το βρετανικό "Ίδρυμα για τη Νέα Οικονομία". Τα συμπεράσματα της μελέτης σχολίασε ο Andrew Simms, διευθυντής του προγράμματος, στην Guardian Weekly της 15.8.2008.
Η συγκέντρωση διοξείδιου του άνθρακα, το οποίο είναι ο κύριος συντελεστής του φαινόμενου του θερμοκηπίου στην ατμόσφαιρα του πλανήτη, υπολογίζεται σήμερα ότι είναι η μεγαλύτερη των τελευταίων 650.000 ετών. Αυτό σημαίνει ότι τα τελευταία 250 χρόνια, μετά τη βιομηχανική επανάσταση, οι καύσεις άνθρακα και πετρελαίου και οι αλλαγές στη χρήση γης με την αστικοποίηση και την εξαφάνιση των δασών έχουν επιβαρύνει τον πλανήτη με σχεδόν δύο δισεκατομμύρια τόνους διοξείδιου του άνθρακα, που σήμερα βρίσκονται στην ατμόσφαιρα. Η ποσότητα των αερίων των καυσίμων, που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, θα φθάσει σύντομα σε κάποιο κρίσιμο επίπεδο, πέραν του οποίου η αύξηση της θερμοκρασίας θα επιταχυνθεί, χωρίς να είναι δυνατός ο περιορισμός της.

Είναι μια διαδικασία που ανατροφοδοτείται και παραμένει μόνιμα, ακόμη κι αν εκλείψουν οι αρχικές αφορμές της. Πολλοί είναι οι λόγοι. Για παράδειγμα, η τήξη των πάγων στους πόλους περιορίζει την αντανάκλαση θερμότητας από την επιφάνεια της γης προς το διάστημα και αυξάνει έτσι το σύνολο της θερμότητας που παραμένει στην ατμόσφαιρα. Το ίδιο αποτέλεσμα έχει και ο περιορισμός της απορρόφησης του διοξείδιου του άνθρακα από τους ωκεανούς λόγω της αλλαγής των ανέμων που προκαλεί η υπερθέρμανση. Αυτές οι αυτοτροφοδοτούμενες διαδικασίες θα εξακολουθήσουν, όταν η συγκέντρωση του διοξείδιου του άνθρακα περάσει ένα κρίσιμο όριο, ακόμη και αν διακοπεί η εκπομπή του διοξείδιου του άνθρακα ολοσχερώς. Εάν αυτό συμβεί, το κλίμα όλης της Γης θα μεταπέσει σε μια κατάσταση αναταραχής, η οποία μπορεί να έχει καταστρεπτικά αποτελέσματα για τη βιολογική, πολιτική και πολιτισμική πραγματικότητα, όπως είναι γνωστή σήμερα.

Σύμφωνα με την "Διακυβερνητική Ομάδα για την αλλαγή του κλίματος", που εδρεύει στο Λονδίνο, το κρίσιμο όριο, μετά το οποίο η κατάσταση δεν είναι δυνατό να αντιστραφεί είναι η αύξηση της μέσης θερμοκρασίας της επιφάνειας της Γης κατά 2ºC πάνω από τη μέση θερμοκρασία που επικρατούσε πριν τη βιομηχανική επανάσταση. Ωστόσο, ακόμη κι αν γίνει δυνατό να συγκρατηθούν οι εκπομπές διοξείδιου του άνθρακα, ώστε να μην υπερβούμε το όριο αυτό, είναι πιθανό ότι η τήξη των πάγων στους πόλους και στη Γροιλανδία είναι αναπόφευκτη και οδηγεί σε μια μέση ανύψωση της επιφάνειας της θάλασσας κατά 7 μέτρα.

Εκείνο, λοιπόν, που είναι σήμερα πολύ δυσάρεστο είναι η διαπίστωση ότι περίπου σε 100 μήνες η συγκέντρωση διοξείδιου του άνθρακα θα έχει φθάσει σε ένα σημείο, όπου δεν φαίνεται πιθανό ότι η άνοδος της θερμοκρασίας θα παραμείνει στους 2ºC μόνο.

Ακόμη πιο δυσάρεστο και ανησυχητικό είναι το περιορισμένο αποτέλεσμα που έφερε το Πρωτόκολλο του Κιότο, με το οποίο οι βιομηχανικές χώρες έθεσαν ένα όριο στις εκπομπές καυσαερίων, όπως το διοξείδιο του άνθρακα από την καύση οργανικών καυσίμων, η μεθάνη από τις καλλιέργειες, το νιτρικό οξύ από τα οχήματα και αέρια από άλλες βιομηχανικές δραστηριότητες. Δυσάρεστη και ανησυχητική είναι και η διαπίστωση ότι είναι αυταπάτη το να νομίζουμε ότι η ατομική δράση θα οδηγήσει στον περιορισμό των οικονομικών δραστηριοτήτων που εξαρτώνται από καύσεις. Οι κυβερνήσεις οι ίδιες πρέπει να αναλάβουν συντονισμένη δράση. Είναι αυτό δυνατό με τις αντιλήψεις που επικρατούν σήμερα; Η αντίληψη της συνεχούς προόδου και ανάπτυξης του πλούτου αποκλείει κάθε πιθανότητα ραγδαίας προσαρμογής του μοντέλου της οικονομίας προς τα περιβαλλοντικά όρια. Ποιός αποδέχεται σήμερα τον περιορισμό της κατανάλωσης μαζί με την εξοικονόμηση της ενέργειας και ποιός μελετά τους τρόπους που θα οδηγήσουν σε ένα τέτοιο αποτέλεσμα; Παρά τη χρηματοπιστωτική κρίση και το αυξανόμενο κόστος της ενέργειας το μοντέλο της αέναης ανάπτυξης εξακολουθεί να επιβιώνει. Και βέβαια, ραγδαία αναπτυσσόμενες χώρες, όπως η Κίνα, η Ινδία και η Βραζιλία δεν είναι δυνατό να ακολουθήσουν ένα διαφορετικό αναπτυξιακό δρόμο. Πρέπει, λοιπόν, να σκεφθούμε πάνω στο αδιανόητο και αυτό είναι ότι γύρω στο 2100 η μέση θερμοκρασία του πλανήτη θα είναι 3-5ºC πάνω από τη μέση θερμοκρασία της πριν από τη βιομηχανική επανάσταση εποχής. Αυτό σημαίνει την ολική εξαφάνιση του πάγου στον Βόρειο Πόλο, την εξάπλωση των ερήμων, ακραία φυσικά φαινόμενα, την τήξη των παγετώνων στις Άνδεις και στα Ιμαλάια, και τέλος τη μαζική απελευθέρωση της μεθάνης που βρίσκεται κάτω από την τούνδρα της Σιβηρίας. Αυτά δεν είναι μόνο φαινόμενα και αριθμοί αλλά συνεπάγονται την εξαφάνιση του 50-80% της βιοποικιλότητας στον πλανήτη και την αδυναμία επιβίωσης σε μεγάλες περιοχές των σήμερα κατοικούμενων εκτάσεων γης.

Έτσι, ο Sir John Holmes, επίτροπος των Ηνωμένων Εθνών για την αντιμετώπιση ανθρωπιστικών κρίσεων δηλώνει στην Guardian Weekly της 12.10.07 ότι: "Οι τάσεις φαίνονται καθαρά. Η καταστροφή από την αλλαγή του κλίματος έχει αρχίσει. Είναι εδώ μπροστά μας!" Κατά τις αρμόδιες υπηρεσίες του ΟΗΕ μέσα στους πρώτους μήνες του 2007 πάνω από 66 εκατομμύρια άστεγοι ήταν το αποτέλεσμα των ακραίων καιρικών φαινομένων στην Ασία. Ανάλογα συνέβησαν στην Αφρική. Αλλά και έντονη ξηρασία ακολούθησε τις γιγαντιαίες πλημμύρες. Η μοίρα των μαζών στην Νότιο Ασία, την Αφρική και τη Νότιο Αμερική δεν έγινε ευρέως γνωστή στον αναπτυγμένο Βορρά. Οι αβυσσαλέες διαιρέσεις του σημερινού κόσμου φαίνεται να είναι μια ακόμη πτυχή του προβλήματος.

Διατηρητέα κτίσματα και διατηρητέες πόλεις.

Αποτελεί κοινό τόπο η διαπίστωση της αισθητικής και λειτουργικής παρακμής των ελληνικών πόλεων. Μέχρι τελείως πρόσφατα οι πόλεις της πατρίδας μας χαρακτηριζόταν από μια υψηλή αισθητική ποιότητα και ένα ατομικό χαρακτήρα που ξεχώριζε κάθε πόλη και της έδινε μια ταυτότητα. Αυτό, παρά την ανέχεια και τα περιορισμένα οικονομικά μέσα εποχών, που σήμερα πιστεύουμε ότι έχουν πια περάσει.
Θύμιζαν, μέχρι τελείως πρόσφατα, οι ελληνικές πόλεις τον βυζαντινό κώδικα του Ιουστινιανού που φρόντιζε για τα κτίσματα :"ὥστε διδόναι κάλλος μέν τῇ πόλει, ψυχαγωγίαν δέ τοῖς βαδίζουσιν". Παρ' όλη τη φτώχεια, η ελληνική πόλη της εποχής εκείνης έδινε τέρψη στους κατοίκους της. Τέρψη, που είναι αδύνατη σήμερα μέσα στην αισθητική πενία του σημερινού αστικού περιβάλλοντος, στην έλλειψη δημόσιων χώρων και στις πρακτικές δυσκολίες, που σε κάθε βήμα μας αντιμετωπίζουμε ζώντας στη σύγχρονη ελληνική πόλη. Ο πολιτισμός ανθίζει μέσα στις πόλεις και μαραίνεται μαζί με αυτές. Με την ανοικοδόμηση που άρχισε τη δεκαετία του 1950 και ακολούθησε την οικονομική απογείωση της χώρας, έλαβε χώρα μια καθολική ανοικοδόμηση μαζί με την έντονη εμπορευματοποίηση του χώρου. Οι ελληνικές πόλεις ακολούθησαν το πρότυπο της ανάπτυξης της Αθήνας: εμπορευματοποίηση του χώρου και συσσώρευση λειτουργιών μέχρι ασφυξίας. Το παλιό αντικαταστάθηκε από το καινούργιο και η χώρα πέτυχε έναν από τους υψηλότερους στον κόσμο βαθμούς ιδιοκατοίκησης. Ωστόσο, η διαπίστωση του αισθητικού και λειτουργικού ελλείμματος αποτελεί πλέον συνείδηση όλων.
Αρκετές προσπάθειες έχουν γίνει και νομοθετικά μέτρα έχουν ληφθεί για τη διατήρηση μεμονωμένων κτισμάτων, αλλά και ολόκληρων οικισμών. Το αποτέλεσμα δεν είναι αυτό που περιμένουμε. Υπάρχει έλλειμμα στη χρήση των νέων υλικών, η διατήρηση των παλιών κτισμάτων αδικεί οικονομικά τους ιδιοκτήτες τους που αντιδρούν και η διατήρηση ολόκληρων οικισμών αποδεικνύεται αισθητικά μάλλον ανέφικτη.
Πολλά είναι τα ερωτήματα που γεννώνται. Γιατί το σύγχρονο δομημένο περιβάλλον σηματοδοτεί ρήξη προς την παράδοση; Γιατί η διατήρηση δεν μπορεί να επιτύχει και ο δομημένος χώρος παραμορφώνεται; Γιατί δεν συμβιβάζεται η οικονομική αξία του παραδοσιακού δομημένου περιβάλλοντος με τη σύγχρονη πραγματικότητα;
Τα διατηρητέα κτίσματα αποτελούν στοιχεία μιας ιστορικότητας που αναδύεται μέσα από ένα παρωχημένο περιβάλλον. Ένα περιβάλλον που διαθέτει ορισμένες ποιότητες σπάνιες σήμερα και που είναι διαφορετικό από αυτό που μπορούμε να δημιουργήσουμε.
Μπορούμε λοιπόν να ρωτήσουμε: γιατί σήμερα τα παρωχημένα περιβάλλοντα διατηρούνται; Γιατί τα παλαιά κτίσματα όχι μόνο δεν γκρεμίζονται, αλλά και απαγορεύεται να αλλοιωθούν και όταν μάλιστα οι πόλεμοι και οι φυσικές καταστροφές τα εξαφανίσουν, τότε ανακατασκευάζονται ως πανομοιότυπα αντίτυπα, ως μιμήσεις ενός ιστορικού πλέον ύφους; Δηλαδή, τα μνημεία αναστηλώνονται, ανακαινίζονται, "αναπαλαιώνονται" σύμφωνα με τον επικρατούντα νεολογισμό. Γιατί, δηλαδή, τα παλιά περιβάλλοντα ξαναφτιάχνονται ως μιμήσεις αν καταστραφούν, η επιδιορθώνονται για να διατηρηθούν; Μιμήσεις που μπορούν να καταλήξουν στη δημιουργία ενός περιβάλλοντος όπου στο όνομα της διατήρησης και της προστασίας του αυθεντικού συχνά θριαμβεύει το πλαστό.
Έχουμε φθάσει σε μία αντίληψη όπου το περιβάλλον τείνει να αναπαραχθεί ως μουσείο. Πιστεύουμε ότι αυτό που αναγνωρίζουμε ως αυθεντικό πρέπει να διατηρηθεί και όταν ιστορικές και πολιτισμικές πραγματικότητες που το στηρίζουν έχουν παρέλθει. Αυτό αποτελεί ιστορικά μια καινούργια αντίληψη.
Το ερώτημα γιατί τα παρωχημένα περιβάλλοντα πρέπει να διατηρούνται προκύπτει μετά τη διαπίστωση ότι πάντα σε όλους τους πολιτισμούς και τα ιστορικά περιβάλλοντα το καινούργιο αντικαθιστούσε το παλιό και πάντα το παλιό διαρκούσε όσο η φυσική φθορά και τα ιστορικά γεγονότα του επέτρεπαν. Πάντα, μετά ακολουθούσε κάτι νέο και κανείς δεν προσπάθησε να ξαναφτιάξει το παλιό.
Μετά τη ναυμαχία της Σαλαμίνας και τη μάχη των Πλαταιών οι Αθηναίοι δεν αναστήλωσαν τα γκρεμισμένα από τον Ξέρξη κτίσματα της Ακρόπολης των Αθηνών. Υπήρχαν πεταμένα πάνω στην Ακρόπολη τα ερείπια και τα θραύσματα του Εκατόμπεδου και του ημιτελούς προ-Παρθενώνα. Μαζί με τα θραύσματα των αναθημάτων, τα υλικά των ερειπίων χρησιμοποιήθηκαν για το μπάζωμα της επιφάνειας της Ακρόπολης και την επισκευή των τειχών της. Οι ημιτελείς σπόνδυλοι του προ-Παρθενώνα εντειχίσθηκαν σε εμφανές σημείο των τειχών της Ακρόπολης, ώστε να υπενθυμίζουν μόνιμα τη βαρβαρότητα και την ασέβεια των Περσών.
Οι Αθηναίοι, αντί να αναστηλώσουν τους γκρεμισμένους ναούς, –πράγμα εύκολο–, προτίμησαν να κτίσουν κάτι καινούργιο: τον Παρθενώνα. Ανάλογα, ο Ιουστινιανός ανοικοδομεί την κατεστραμμένη Αγία Σοφία στην Κωνσταντινούπολη με την κατασκευή ενός ριζικά και κοσμοϊστορικά διαφορετικού αρχιτεκτονήματος. Αναθέτει σε δύο εξέχοντες επιστήμονες της εποχής του ένα καθοριστικό έργο που σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον αρχαίο στον βυζαντινό κόσμο και επισφραγίζει την ενότητά τους.
Πιο πρόσφατα, το 1834, ο διάσημος αρχιτέκτονας Καρλ Φρίντριχ Σίνκελ εκπόνησε σχέδιο ανέγερσης ανακτόρων πάνω στην Ακρόπολη των Αθηνών για τον νεαρό βασιλιά των Ελλήνων Όθωνα Βίττελσμπαχ. Ο Σίνκελ σχεδίασε ως ιεροφάντης του κλασσικισμού την ανέγερση τεράστιου συγκρότηματος κτηρίων σε ολόκληρο τον ιερό βράχο και ανακατασκευή των Προπυλαίων. Το σχέδιο περιελάμβανε μεγάλα ανάκτορα στην ανατολική πλευρά του βράχου, κήπους, συντριβάνια και αίθρια. Μεταξύ των ερειπίων του Παρθενώνα και του Ερεχθείου θα κατασκευαζόταν μεγάλο ιπποδρόμιο. Η όλη κατασκευή εμπνεόταν από τις ρωμαϊκές βίλλες της Πομπηίας, που τότε είχαν αποκαλυφθεί και όχι από το κλασσικό ύφος του Παρθενώνα. Η αντίληψη αυτή φαίνεται αδιανόητη σήμερα. Τα μάρμαρα του Παρθενώνα και του Ερεχθείου θα διακοσμούσαν τους κήπους των ανακτόρων που θα είχαν τη μορφή αρχαιολογικού πάρκου. . Το σχέδιο δεν πραγματοποιήθηκε. Σε επιστολή του προς τον Σίνκελ σύμβουλος του Όθωνα παρατήρησε ότι το κόστος της πραγματοποίσης του μεγαλεπήβολου εκείνου σχεδίου ήταν απαγορευτικό για ένα κράτος, το οποίο δεν μπορούσε καν να χρηματοδοτήσει την επισκευή του δρόμου προς την Πεντέλη, απαραίτητου για τη μεταφορά των μαρμάρων. Ο Σίνκελ ανταμείφθηκε με ένα από τα πρώτα παράσημα που απένειμε ο Όθων.
Σήμερα η Ευρώπη, μετά τους φοβερούς Παγκόσμιους Πολέμους ανακατασκευάζει τα κατεστραμμένα μνημεία της κατά πιστή απομίμησή τους και συντηρεί όσα διασώθηκαν, ενώ η Unesco φροντίζει για τη διατήρηση και την προστασία των μνημείων άλλων, εκτός της Ευρώπης, πολιτισμών.
Η απάντηση στο ερώτημα "γιατί τα παρωχημένα περιβάλλοντα διατηρούνται" μπορεί να είναι το ότι τα περιβάλλοντα αυτά διαθέτουν κάτι το οποίο απουσιάζει από αυτό που οι σημερινές κοινωνίες μπορούν να δημιουργήσουν. Κάτι που στο σύγχρονο (μοντέρνο) περιβάλλον δεν υπάρχει.
Τι είναι αυτό που απουσιάζει και τι είναι αυτό που μας το κρύβει;

Οικονομία και οικολογία.

Μετά την χρηματοπιστωτική κρίση και αναταραχή έπονται η οικονομική ύφεση και η κρίση της πραγματικής οικονομίας. Ωστόσο, πίσω από όλα αυτά τα δυσάρεστα και απογοητευτικά κρύβονται ακόμη μεγαλύτερα προβλήματα.

Σύμφωνα με τον Pavan Sukhdev, κύριο οικονομικό αναλυτή της Deutsche Bank και συντάκτη μελέτης για τα οικοσυστήματα, η ετήσια απώλεια φυσικού κεφαλαίου αποτιμάται οικονομικά σε ποσόν μεταξύ δύο με πέντε τρισεκατομμύρια δολάρια, και αυτό μόνον ως το οικονομικό αποτέλεσμα της καταστροφής των δασών. Οι αριθμοί αυτοί αντιπροσωπεύουν την αξία των υπηρεσιών – όπως ο περιορισμός του διοξειδίου του άνθρακα και η παροχή καθαρού νερού –, που τα δάση παρέχουν εκφρασμένο σε κόστος αναπλήρωσής τους ή στέρησής τους. Σε σύγκριση, η χρηματοπιστωτική κρίση έχει κοστίσει μέχρι στιγμής κάτι περισσότερο από ένα τρισεκατομμύριο δολάρια. Υπάρχει λοιπόν ένα οικολογικό κόστος, που αν εκφραστεί με οικονομικά στοιχεία, υπερβαίνει το κόστος της χρηματοπιστωτικής κρίσης.

Η απληστία και η έλλειψη μέτρου είναι η βάση αυτής της κακοδαιμονίας. Είναι φανερό πια που οδηγεί η απεριόριστη επέκταση. Αυτοί που εκμεταλλεύονται και διαχειρίζονται τους οικονομικούς και φυσικούς πόρους απαιτούν υπερβολικές αποδόσεις και επιβαρύνουν τους πόρους με χρέη που δεν θα μπορέσουν ποτέ να αποπληρώσουν. Τα αποτελέσματα αγνοούνται και χρεώνονται σε κάποιους που θα ζήσουν σε κάποιο αόριστο μέλλον. Η εθελοδουλία και η συλλογική τύφλωση ανέχονται τέτοιες στάσεις. Το παράδειγμα της Ισλανδίας είναι χαρακτηριστικό. Η μικρή αυτή χώρα βρισκόταν στην κορυφή του δείκτη ανθρώπινης ανάπτυξης και ο ΟΟΣΑ την τοποθετούσε πέμπτη στην παγκόσμια κατάταξη του πλούτου των εθνών. Ωστόσο, αυτοί που αποφάσισαν για το μέλλον της, φόρτωσαν τη χώρα με χρέος που ανέρχεται στο δεκαπλάσιο του ετήσιου εθνικού προϊόντος. Στη συγκυρία της χρηματοπιστωτικής κρίσης τα χρέη αυτά δεν μπορούν πλέον να εξυπηρετηθούν και η χώρα χρεοκόπησε. Είναι αδύνατες πλέον οι εισαγωγές τροφής, φαρμάκων και καυσίμων για μια χώρα χωρίς γεωργική παραγωγή, κοντά στον πολικό κύκλο. Εκείνο που προτείνεται είναι η απελευθέρωση του ζωικού πλούτου της ζώνης αλιείας γύρω από την Ισλανδία για τους αλιευτικούς στόλους της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αυτό σημαίνει ότι η βιοποικιλότητα της θαλάσσιας ζώνης γύρω από τη νησιωτική αυτή χώρα θα παραδοθεί στην καταστρεπτική εκμετάλλευση. Την οικονομική καταστροφή της Ισλανδίας θα ακολουθήσει μία οικολογική καταστροφή, επακόλουθο της οικονομικής δυσπραγίας.

Τα φυσικά αποθέματα εξαντλούνται χωρίς να μπορούν να αναπληρωθούν. Έτσι η παραγωγή πλούτου υποθηκεύει τον μελλοντικό πλούτο. Η οικονομία γίνεται ο κακός δαίμων της οικολογίας. Το σύστημα πρέπει συνεχώς να μεγενθύνεται. Οποιαδήποτε επιβράδυνση το φέρνει σε κρίση και το απορυθμίζει. Ένα αυτοαναπληρούμενο σύστημα δεν φαίνεται δυνατό, παρά το γεγονός ότι οι πόροι φαίνεται να είναι επαρκείς.

Αλλά είναι δυνατό και το αντίστροφο φαινόμενο, κατά το οποίο η οικονομική κρίση ακολουθεί την οικολογική κρίση και κορυφώνεται με κοινωνική καταστροφή. Είναι γνωστή η ιστορία του απόμακρου και απομονωμένου νησιού του Πάσχα στον νότιο Ειρηνικό, όπου η υπάρχουσα εκεί απομονωμένη κοινωνία κατέρρευσε, αφού ο πληθυσμός έφθασε στον υψηλότερο ιστορικά αριθμό, τα δάση του νησιού εξαφανίσθηκαν και τα γιγαντιαία μνημειώδη αγάλματα απορρόφησαν μια χωρίς νόημα προσπάθεια του τοπικού πολιτισμού. Όλοι οι διαθέσιμοι πόροι, του περιορισμένου από τον ωκεανό εκείνου χώρου, σπαταλήθηκαν σε χίμαιρες, χωρίς να γίνει καμία προσπάθεια για την αναπλήρωσή τους. Η οικολογική κατάρρευση είχε ως αποτέλεσμα τη μείωση του πληθυσμού και την ανέχεια, ώστε όσοι επιβίωσαν να καταφύγουν στον κανιβαλισμό.

Υπάρχουν ανάλογα ιστορικά παραδείγματα, όπου η οικολογική κατάρρευση είναι το αποτέλεσμα οικονομικής ανόδου και όχι μόνο οικονομικής καταστροφής.

Γιατί οι κοινωνίες και οι πολιτισμοί δεν μπορούν να εμποδίσουν τέτοια φαινόμενα; Αυτοί που παίρνουν τις αποφάσεις θέλουν να αγνοούν τις πραγματικότητες. Ποιός θα τους υποχρεώσει να βασισθούν στην πραγματικότητα; Ακόμη και στις σύγχρονες δημοκρατίες, όπου η κοινωνική συναίνεση έχει κάποια ισχύ και όπου οι ελίτ φαίνεται να υπολογίζουν τα συλλογικά αιτήματα, οι υπάρχοντες φυσικοί πόροι κατανοούνται ως ανεξάντλητοι. Βραχυπρόθεσμα οικονομικά ανταλλάγματα, από τα οποία επωφελούνται εθνικές και κοινωνικές μειοψηφίες, υποθηκεύουν την μακροπρόθεσμη επιβίωση.

Ανάλογη και ίδια είναι η αντιμετώπιση των οικονομικών πόρων. Η αντίληψη της ανάπτυξης θεωρείται ως αυτονόητη, παρά το ότι η ανάπτυξη της τάξης του 3%, που όλοι επιδιώκουν, είναι μακροπρόθεσμα παράλογη και καταστρεπτική για όλους. Η σταθερή οικονομική κατάσταση, όπου η κατανάλωση θα αντιπροσωπεύει αυτό που το οικοσύστημα είναι ικανό να αναπληρώσει, είναι βέβαια μια αντίληψη που δύσκολα γίνεται σήμερα αποδεκτή. Ωστόσο, είναι πια βέβαιο ότι η φτώχεια θα αντιμετωπισθεί με αναδιανομή, ότι η ανατροπή της φυσικής ισορροπίας θα εμποδιστεί με τη λογική διαχείριση των φυσικών πόρων και ότι η συλλογική συναινετική δράση είναι περισσότερο από ποτέ αναγκαία σε παγκόσμια κλίμακα.

Οι ΗΠΑ δεν θα φύγουν απο το Ιράκ

Σύμφωνα με τις προεκλογικές του υποσχέσεις ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ θα αποσύρει σταδιακά την αμερικανική εκστρατευτική δύναμη από το Ιράκ. Πόσο ρεαλιστική μπορεί να είναι μια τέτοια απόφαση και τι μπορεί αυτό να σημαίνει;

Υπολογίζεται ότι τα γνωστά αποθέματα πετρελαίου στο Ιράκ ανέρχονται γύρω στα 120 δισεκατομμύρια βαρέλια πετρελαίου και είναι πενταπλάσια από τα αντίστοιχα αποθέματα των ΗΠΑ. Ο αριθμός αυτός, όμως, δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα, αφού το εσωστρεφές ιρακινό καθεστώς δεν είχε φροντίσει για δεκαετίες να πραγματοποιήσει γεωτρήσεις , ώστε να αποκαλύψει όλα τα υπάρχοντα αποθέματα. Σε ολόκληρη τη χώρα έχουν γίνει 2.000 γεωτρήσεις, αριθμός ασήμαντος αν υπολογίσουμε ότι στο Τέξας μόνον γίνει πάνω από εκατομμύριο. Σύμφωνα λοιπόν με πρόσφατες εκτιμήσεις το αμερικανικό εκστρατευτικό σώμα βρίσκεται πάνω σε αποθέματα πετρελαίου που ανέρχονται στο 1/4 περίπου των παγκόσμιων αποθεμάτων. Αυτό σημαίνει ότι οι ΗΠΑ ελέγχουν ένα πλούτο που κυμαίνεται από 30 έως 60 τρισεκατομμύρια δολάρια. Τα μεγέθη αυτά αντιπροσωπεύουν δύο με τέσσερις φορές το ετήσιο εθνικό εισόδημα των ΗΠΑ και δικαιολογούν πλουσιοπάροχα το ποσό του ενός τρισεκατομμυρίου δολαρίων που έχει κοστίσει μέχρι σήμερα η εκστρατεία στο Ιράκ. Επιπλέον, ο έλεγχος του ενός τετάρτου των παγκοσμίων αποθεμάτων πετρελαίου επιτρέπει στις ΗΠΑ να επιβάλουν την τιμή του πετρελαίου σε παγκόσμιο επίπεδο.

Είναι προφανές ότι η στρατηγική των Μπούς και Τσένεϋ βασίσθηκε σε υπολογισμούς όπως οι προηγούμενοι. Άλλωστε, η κατασκευή των πέντε τεράστιων αμερικανικών βάσεων στο Ιράκ συνηγορεί για πρόθεση μόνιμης παραμονής ισχυρών αμερικανικών δυνάμεων. Οι βάσεις αυτές είναι αυτοδύναμες, ισχυρά οχυρωμένες και αποτελούν μεταφορά του αμερικανικού περιβάλλοντος στις ερήμους του Ιράκ. Οι χιλιάδες στρατιώτες στις βάσεις αυτές δεν θα έχουν σχεδόν καμία επαφή με το αραβικό περιβάλλον που θα βρίσκεται έξω από τα τείχη. Οι βάσεις βρίσκονται μακριά από κατοικημένες περιοχές όπου συμβαίνουν και οι απώλειες από τον ανταρτοπόλεμο. Η κατασκευή των βάσεων συμπληρώνεται με την ανέγερση τεραστίου συγκροτήματος οχυρωμένων κτηρίων, δίκην Πενταγώνου, το οποίο θα χρησιμεύσει ως Πρεσβεία των ΗΠΑ στη Βαγδάτη για να ελέγχει τη διορισμένη ιρακινή κυβέρνηση. Ο όλος σχεδιασμός και η δαπάνη υπολογίζουν σε παραμονή εκατοντάδων χιλιάδων ατόμων μόνιμα για δεκαετίες.

Το ίδιο το Ιράκ φαίνεται να προορίζεται να παραμείνει όπως είναι, σε μια κατάσταση βαλκανοποίησης όπου θα υπάρχει μια αδύναμη ομοσπονδιακή κυβέρνηση στη Βαγδάτη και περιοχές Κούρδων, Σιϊτών και Σουνιτών. Ο εμφύλιος πόλεμος αναμένεται να πάρει μορφή χαμηλής έντασης, αφού οι περιοχές των αντιμαχομένων θα αποκτήσουν κάποια ντε φάκτο αυτοδυναμία χωρίς να τους επιτρέπεται να ανεξαρτητοποιηθούν. Μικτές δυνάμεις στρατού και μισθοφόρων θα εξορμούν από τις βάσεις για να επιβάλουν την ισορροπία στις αντιμαχόμενες περιοχές και να προστατεύσουν τις πετρελαιοπηγές, όταν αυτό είναι αναγκαίο. Παράλληλα, το Ιράκ θα αποτελεί το κέντρο ελέγχου της Εγγύς Ανατολής και της Κεντρικής Ασίας, επιτρέποντας στις ΗΠΑ να πειθαρχήσουν το Ιράν, να προστατεύσουν τη Σαουδική Αραβία και να επιδιώξουν μία λύση στο Αφγανιστάν και στις ανήσυχες περιοχές του Πακιστάν.

Οι ΗΠΑ δεν είναι δυνατό να αγνοήσουν τα πλεονεκτήματα που κέρδισαν με τον πόλεμο στο Ιράκ. Όχι μόνο βρίσκονται σήμερα σε δεινή οικονομική κρίση, αλλά και οι γεωπολιτικές συνιστώσες του ελέγχου των ενεργειακών αποθεμάτων τις επιτρέπουν να διατηρούν τις δυνατότητες μιας υπερδύναμης. Αλλά και οι αμερικανοί πολίτες επωφελούνται και θα επωφεληθούν από τη σταθερότητα των τιμών της ενέργειας, όπως η Ευρωπαϊκή Ένωση και η Ιαπωνία. Παράλληλα, οι ΗΠΑ έχοντας τη δυνατότητα ελέγχου των τιμών του πετρελαίου αποδυναμώνουν τη Ρωσία και παύουν να εξαρτώνται από τη Σαουδική Αραβία. Ένας σημαντικός παίκτης φαίνεται να είναι το Ιράν, το οποίο μέχρι στιγμής έχει επωφεληθεί από την εμπλοκή στο Ιράκ και θα επωφεληθεί περισσότερο αν οι ΗΠΑ εγκαταλείψουν το Ιράκ. Ωστόσο, η εξάρτηση του Ιράν από τα πετρελαιϊκά έσοδα δίνει στις ΗΠΑ τη δυνατότητα να χαλιναγωγήσουν τους καταπιεστικούς μουλάδες με τη δυνατότητά τους να επιβάλουν την τιμή του πετρελαίου και να τους στερήσουν τα έσοδα τα απαραίτητα για την επιβίωση του καθεστώτος τους. Η ανερχόμενη Κίνα μπορεί επίσης να πειθαρχηθεί δεδομένης της εξάρτησής της από τους παραγωγούς πετρελαίου.

Δεν είναι λοιπόν, απλή υπόθεση η εγκατάλειψη του Ιράκ από το αμερικανικό εκστρατευτικό σώμα και κάτι τέτοιο μπορεί να σημάνει και το τέλος των ΗΠΑ ως υπερδύναμης.

Ελλάς φθίνουσα.

Μέσα στον χωρίς ιστορική αναλογία 20ο αιώνα, που μόλις πέρασε, ο ελληνικός κόσμος γνωρίζει τη σημαντικότερη ίσως αναδιάταξη της ιστορίας του. Μετά την, ασύλληπτης έκτασης, τρομερή Μικρασιατική Καταστροφή, ο ελληνικός κόσμος είναι πια τελείως διαφορετικός. Οι Έλληνες επιστρέφουν στις αρχέγονες ιστορικές τους εστίες με οδυνηρές διαδικασίες, οι οποίες ακόμη συνεχίζονται. Ο οικουμενικός χαρακτήρας του Ελληνισμού δεν επιβιώνει μέσα στα στενά όρια του νέου ελληνικού κράτους. Δεν υπάρχει πια η ελληνική οικουμένη και ο ελληνικός πολιτισμός αφορά μόνο τούς σχετικά λίγους Έλληνες πολίτες ενός μικρού κρατικοποιημένου έθνους. Αλλά και μέσα στο γεωγραφικό χώρο που εξασφαλίζουν οι Έλληνες, οι ιδιαιτερότητές τους και το πολιτισμικό τους υπόβαθρο κλονίζονται. Η διαχρονική κρίση ταυτότητας του Νέου Ελληνισμού εντείνεται. Η δημογραφική κάμψη και η συγκυριακή απίσχανση του γεωπολιτικού δυναμικού του Ελληνισμού είναι εμφανείς, ενώ η καθολική εθνική κρίση που χαρακτηρίζει ολόκληρο τον 20οαιώνα φαίνεται να μην έχει τέλος. Επιστέγασμα της εθνικής κρίσης είναι η παρασιτική προσκόλληση του Ελληνισμού προς τη Δύση, πράγμα που, όπως σήμερα φαίνεται, αποδέχεται η ελληνική κοινωνία.Ακόμη και η οικονομική μας απογείωση είναι αμφίβολη, αφού η παρασιτική ένταξή μας στο δυτικό ευρωπαϊκό οικονομικό σύνολο έγινε με οικονομικό κόστος που δεν έχουμε αποτιμήσει. Εννοώ την κατάρρευση της αδύναμης παραγωγικής μας βάσης. Η ελληνική βιομηχανική παραγωγή παραμένει στάσιμη κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Πολλοί υποστηρίζουν ότι δεν έχουμε βιομηχανική παράδοση και ότι οι βιομηχανικές δραστηριότητες στη χώρα μας είναι, για πολλούς λόγους, ανέφικτες. Δεν ξέρω πόσο ισχυρά είναι αυτά τα επιχειρήματα. Εκείνο που πιστεύω είναι ότι αυτό που μετρά σε μία σύγχρονη οικονομία, μέσα στον ανελέητο κόσμο του ανταγωνισμού και της παγκοσμιοποίησης όπως διαμορφώνεται σήμερα, είναι η ικανότητα ανταγωνιστικής παραγωγής απτών αγαθών και όχι ο παρασιτικός καταναλωτισμός. Άλλωστε, υπάρχουν τα παραδείγματα μικρών δυναμικών χωρών που κατόρθωσαν να στηρίζονται σε ανταγωνιστική παραγωγική βιομηχανική βάση.Μιλούσαμε για "στρεβλή ανάπτυξη" και κατασπαταλήσαμε τεράστιους πόρους χωρίς να επιτύχουμε κανενός είδους ανάπτυξη, εκτός από τούς καταναλωτικούς δείκτες. Καταναλώνουμε πόρους που δεν προέρχονται από τον δικό μας μόχθο. Δημιουργήσαμε ένα τεράστιο δημόσιο χρέος χωρίς να πραγματοποιήσουμε παραγωγικές επενδύσεις. Καταλήξαμε σε μία οικονομία κακής ποιότητας υπηρεσιών και αγνοήσαμε τη σωστή, ποιοτική, παραγωγή αγαθών. Η πιο πρόσφατη μάλιστα εξέλιξη, είναι η υιοθέτηση των μορφών της παγκοσμιοποιημένης φιλελευθεροποίησης: μία χρηματοπιστωτική οικονομία, όπου οι παραγωγοί έχουν περιθωριακή θέση. Η κάμψη μας δεν είναι μόνο οικονομική, αλλά αφορά και άλλες πολύ σημαντικές παραμέτρους. Η υποδομή γενικώς βρίσκεται σε άσχημο επίπεδο, με εφιαλτικά αποτελέσματα για την ποιότητα ζωής, το περιβάλλον και τον πολιτισμό του Έλληνα. Οι ελληνικές πόλεις έχασαν τον χαρακτήρα και την αισθητική τους ποιότητα. Η ελληνική φύση βιάζεται και σπαράσσεται. Δώσαμε έμφαση σε μία μορφή τουριστικής βιομηχανίας, όπου τα πλήθη των τουριστών σαρώνουν τα πάντα στο πέρασμά τους. Αδιαφορώντας για την αύξηση της παραγωγικότητας μέσα από την οργάνωση της εργασίας και τον αυτοματισμό της παραγωγής, επιδιώξαμε την εκμετάλλευση των εξαθλιωμένων εργαζομένων από την "καθ' ημάς Ανατολή", με αποτέλεσμα να κατακλυζόμαστε από οικονομικούς πρόσφυγες. Δημιουργήσαμε μία τυπολατρική παιδεία, που σκοπεύει στην απόκτηση δικαιωμάτων και κοινωνικού κύρους, χωρίς ουσιαστική πολιτιστική βάση. Εκμαυλίσαμε το ποιοτικό ανθρώπινο δυναμικό της χώρας μας και μάθαμε να ζούμε με αδικαιολόγητες απαιτήσεις και ατέλειωτες επιδοτήσεις. Αδιαφορούμε για τούς δημογραφικούς δείκτες, αποφεύγοντας διοικητικά μέτρα προστασίας της μητρότητας και επιτρέποντας σε ιδεολογικές αγκυλώσεις να κυριαρχήσουν. Με τον εθισμό μας στην ευκολία και τον παρασιτισμό καταρρακώσαμε τούς θεσμούς, που πρέπει να μας στηρίζουν. "Μάχεσθαι χρεῖ τόν δῆμον ὑπέρ τοῦ νόμου ὅκωσπερ τείχεος", λέει ο ΗράκλειτοςΘα πρέπει να υπερασπιστούμε τούς θεσμούς όπως τα σύνορά μας. Αναβιώσαμε, με την κατάρρευση των θεσμών, την κατάρα της κλεπτοκρατίας και την αναγάγαμε σε αποδεκτή πρακτική.Επιδιώξαμε, ορθά, τη δημιουργία ενός κοινωνικού κράτους με τη φορολόγηση του ελληνικού λαού και την ανάλωση πολύτιμων πόρων και δημιουργήσαμε ένα κρατικοδίαιτο διεφθαρμένο τέρας, μέσα στο οποίο οργανωμένες συντεχνίες και πανίσχυρες μειοψηφίες καταδυναστεύουν παρασιτικά το κοινωνικό σύνολο και αντιδρούν ματαιώνοντας κάθε προσπάθεια ορθολογικής οικονομικής και διοικητικής οργάνωσης και εκσυγχρονισμού. Το κοινωνικοασφαλιστικό σύστημα, μετά από κοντόφθαλμες παρεμβάσεις και ανεύθυνες παραλείψεις, βρίσκεται στα πρόθυρα κατάρρευσης. Φτάσαμε έτσι, σε μία πραγματικότητα ενός παντοκράτορος οργανισμού, ο οποίος δεν είναι σε θέση να εκτελέσει τις υποχρεώσεις του και παραλύει μπροστά σε κάθε κατάσταση κρίσης.Ζούμε μία κατάσταση, όπου οργανωμένα συμφέροντα ελέγχουν τα μέσα πληροφόρησης και ιδίως την οργουελιανή ελληνική τηλεόραση.Κάθε απόγευμα αδίστακτοι και αμαθείς έμποροι της πληροφορίας και μωροί θορυβοποιοί θρονιάζονται σε κάθε ελληνικό σπίτι για να επιβάλουν γνώμες και πολιτισμό. Με τη δημαγωγία και τη μετριότητα του πολιτικού κόσμου και τη συνενοχή των πολιτών, οδηγήσαμε το πολιτικό σύστημα σε μία κατάσταση ανυποληψίας.
          Οι ολέθριες αντιλήψεις του πολιτικού κόστους, του πελατειακού κράτους και της νομής της εξουσίας επιβιώνουν και θριαμβεύουν. Το πολιτικό σύστημα βρίσκεται σε κρίση, οι πολιτικοί μας στερούνται το οποιοδήποτε όραμα. Είναι συνήθως μέτριοι έως κακοί πολιτικοί, αλλά ικανοί δημαγωγοί. Το πολιτικό μας σύστημα δεν μπορεί να σχεδιάσει και να στηρίξει μακροπρόθεσμες πολιτικές και στρατηγικές σε ουσιαστικά προβλήματα, όπως η οικονομία, η εξωτερική πολιτική, η παιδεία, η υγεία, ή το περιβάλλον. Φαντασιακές, ανεδαφικές και παράλογες αντιλήψεις εδραιώνονται και κυριαρχούν. Αδιανόητες και καταστρεπτικές καταστάσεις επιβάλλονται και μονιμοποιούνται. Αντιδημοκρατικές και αντικοινωνικές συμπεριφορές εφαρμόζονται και γίνονται ανεκτές. Βρισκόμαστε σήμερα σε μία κατάσταση κατάπτωσης. Ένα πέπλο απογοήτευσης έχει καλύψει το έθνος μας, όλοι καταφεύγουμε στην ατομική τακτοποίηση και δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι μπορούμε να κατορθώσουμε οτιδήποτε.
       Τώρα, μπροστά στη σκληρή πραγματικότητα ενός ανταγωνιστικού κόσμου, είναι ανάγκη κατεπείγουσα να αναλάβουμε δράση όπως και σε άλλες περιόδους της ιστορίας μας, με χαρακτηριστική αποτελεσματικότητα, έχουμε επιχειρήσει. Μέσα από τα χαλάσματα και τις καταρρεύσεις ανορθώνεται το Ελληνικό, και αυτό δεν έχει γίνει μόνο μία φορά.Πρόκειται για το πάντα επίκαιρο για τη Νέα Ελλάδα ζήτημα του εκσυγχρονισμού, που σήμερα έχει τον χαρακτήρα της προσαρμογής σε ένα κόσμο με άτεγκτες ανάγκες. Πρέπει, βεβαίως, πρωτίστως να επιβιώσουμε, και η εθνική οικονομία είναι σήμερα προϋπόθεση εθνικής επιβίωσης. Ο εθνικός μας προσανατολισμός είναι πλέον δεδομένος. Ωστόσο, είναι βέβαιο ότι ο εκσυγχρονιστικός μας εξευρωπαϊσμός δεν είναι δυνατός, ούτε επιθυμητός. Είμαστε, είτε το θέλουμε είτε όχι, μία άλλη μορφή της Ευρώπης. Αυτό δεν πρέπει να σημαίνει την αυτοπαγίδευσή μας σε μία φτωχοαλαζονική περιχαράκωση. Αφού ο οικονομισμός δεν μπορεί και δεν πρέπει να είναι η βάση της ταυτότητάς μας, όπως επιδιώκουν άλλοι λαοί και αφού δεν πρέπει ούτε μπορούμε να εξομοιωθούμε, είναι ανάγκη επιτακτική να προσαρμόσουμε τις ιδιομορφίες μας στον σύγχρονο κόσμο. Πως είναι δυνατό να γίνει αυτό; Μήπως είναι ανέφικτο; Μήπως είναι αίτημα αντιφατικό; Σίγουρα, ένα τέτοιο αίτημα χρειάζεται μία μεγάλη και ουσιαστική προσπάθεια αυτογνωσίας, όχι λιγότερο από όσο χρειάζεται και μία προσπάθεια εθνικής δημιουργίας.

Σωτηρία σε αδιέξοδο.

Εντείνονται και πολλαπλασιάζονται οι ανησυχίες για την τροπή που έχουν πάρει τα πράγματα τα σχετικά με την αλλαγή κλίματος και την υπερθέρμανση του πλανήτη με το φαινόμενο του θερμοκηπίου.
Άρθρο της Guardian Weekly της 5.12.2008 αναφέρεται σε μελέτη του Κέντρου Tyndall για την Έρευνα της Αλλαγής του Κλίματος. Κατά τη μελέτη αυτή ένας περιορισμός από 6% μέχρι 8% των εκπομπών αερίων καύσεως είναι απαραίτητος ετησίως, ώστε πιθανόν να εξασφαλισθεί η αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά δύο μόνο βαθμούς. Η μελέτη διευκρινίζει ότι για να είναι βέβαιο το αποτέλεσμα που θα εμποδίζει την αύξηση της θερμοκρασίας του πλανήτη κατά δύο βαθμούς, οι εκπομπές αερίων θα πρέπει να περιορισθούν τουλάχιστον κατά 8% ετησίως.
Μια τέτοια προσπάθεια δεν φαίνεται να είναι δυνατή, αφού προϋποθέτει ριζική αναδιοργάνωση των οικονομικών και παραγωγικών δραστηριοτήτων σε παγκόσμια κλίμακα. Η μελέτη του Κέντρου Tyndall αναφέρει ότι ακόμη και ένας περιορισμός των εκπομπών αερίων καύσεως της τάξης του 1% ετησίως σημαίνει οικονομική κρίση και μείωση της παραγωγής. Για παράδειγμα, αναφέρεται ότι η κατάρρευση της Σοβιετικής Ένωσης είχε ως αποτέλεσμα εκπομπές καυσαερίων μειωμένες κατά 5% το έτος. Ωστόσο, θα πρέπει να λάβουμε υπ΄ όψη ότι αμφότερες οι προτάσεις της βρετανικής κυβέρνησης και της νέας αμερικανικής προεδρίας προβλέπουν μείωση των εκπομπών καυσαερίων κατά 80% μέχρι το 2050, πράγμα που σημαίνει μείωση των εκπομπών καυσαερίων κατά 2% το χρόνο. Αλλά πάλι η μελέτη του Κέντρου Tyndall συμπεραίνει ότι ένα τέτοιο αποτέλεσμα σημαίνει αύξηση της μέσης θερμοκρασίας του πλανήτη πάνω από 4 βαθμούς, με πιθανά επακόλουθα τη διάλυση της κοινωνικής πολιτικής και οικονομικής τάξης, όπως είναι σήμερα γνωστές.
Όλα αυτά τα επιθυμητά αποτελέσματα προϋποθέτουν συνολική αντικατάσταση των μορφών ενέργειας που χρησιμοποιείται σήμερα. Το κόστος είναι αστρονομικό. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις των πλουσίων κρατών έχουν ήδη θέσει σε εφαρμογή ένα παρόμοιο σχέδιο, αλλά για άλλο σκοπό. Υπολογίζεται ότι οι ΗΠΑ έχουν ήδη ξοδέψει 4,2 τρισεκατομμύρια δολάρια για να συγκρατήσουν την χρηματοπιστωτική κρίση. Το ποσό αυτό υπερβαίνει το συνολικό ποσό που ξοδεύτηκε κατά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο σε σημερινές τιμές. Είναι παράδοξο το γεγονός ότι ξοδεύονται τεράστιοι πόροι για να επανέλθουμε σε μια κατάσταση ανάπτυξης, που μας οδηγεί κατευθείαν σε μία νέα κρίση, οικολογική αυτή τη φορά, για την οποία θα χρειασθεί να ξοδευτούν ακόμη περισσότεροι πόροι.
Όπως τα πράγματα εξελίσσονται, φαίνεται ότι θα ήμαστε η γενεά που σώζει τις τράπεζες, αλλά αδιαφορεί για την καταστροφή του πλανήτη.
Στις προτάσεις αυτές του Κέντρου Tyndall η αμερικανίδα μελετήτρια Sharon Astyk παρατηρεί ότι η κατάσταση είναι περίπλοκη, αφού η αντικατάσταση της παγκόσμιας υποδομής παραγωγής ενέργειας με την κατάλληλη υποδομή, ώστε να μην εκπέμπονται καυσαέρια που δημιουργούν το φαινόμενο του θερμοκηπίου, απαιτεί τερατώδη ενεργειακή προσπάθεια με αποτέλεσμα τεράστια ποσά αερίων καύσης. Αυτό γιατί απαιτείται η γρήγορη κατασκευή και λειτουργία ανεμογεννητριών, φωτοβολταϊκών κυττάρων, ηλεκτρικών αυτοκινήτων και άλλων διατάξεων για εναλλακτική ενέργεια. Αυτό όμως είναι αρκετό για να προωθήσει την αύξηση της θερμοκρασίας πάνω από τα κρίσιμα όρια στα οποία προσπαθούμε να μη φθάσουμε. Εκείνο που προτείνεται ως λύση είναι ο περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας κατά 50% μέσα σε πέντε χρόνια και αυτό με περιορισμένη τεχνολογική υποστήριξη και υποδομή.
Οι προτάσεις αυτές είναι σε πρώτη ματιά αδιανόητες. Ο προτεινόμενος περιορισμός της κατανάλωσης ενέργειας κατά 10% ετησίως χωρίς τεχνολογική επανάσταση σημαίνει αντίστοιχο περιορισμό της παραγωγής και της κατανάλωσης. Δηλαδή, μια οικονομική κρίση πολύ μεγαλύτερη από αυτή που ήδη διανύουμε και από οποιαδήποτε άλλη από όσες έχουν συμβεί. Δεν υπάρχει οικονομικό και κοινωνικό σύστημα που μπορεί να υποστεί μια μεταβολή τέτοιας κλίμακας.
Το αδιέξοδο των μελετητών αποδεικνύει το μέγεθος του προβλήματος και την αδυναμία επίλυσής του με συμβατικά μέσα. Εν τέλει, φαίνεται να επαληθεύεται η πρόβλεψη ότι η λύση του οικολογικού προβλήματος περνά μέσα από μορφές φτώχειας και απαιτεί ριζικά πολιτικά και κοινωνικά μέτρα, όσο και κοινωνική συναίνεση σε παγκόσμιο επίπεδο.