H νέα Λυρική Σκηνή

Τα μεγαλεπίβολα σχέδια για την ανέγερση λυρικού θεάτρου στην Αθήνα είναι μία ακόμη εκδήλωση της αντίληψής μας για τον πολιτισμό. Ο πολιτισμός θεωρείται αποκλειστικά ως έκφραση του υψηλού, όπως αυτό περιγράφεται στον αστικό πολιτισμό και τη μεγάλη αστική παράδοση των Δυτικών, την οποία εμείς διακαώς προσπαθούμε να μιμηθούμε. Έτσι, τέτοιες προσπάθειες οδηγούν σε ποδηγέτηση από ελίτ, οι οποίες βέβαια δεν έχουν καμιά επαφή με το λαϊκό αίσθημα. Όσον αφορά το λυρικό θέατρο, αυτό είναι καθαρά δυτικοευρωπαϊκή επινόηση και συνέχεια της μουσικής παράδοσης των Δυτικών Ευρωπαίων. Μουσικής παράδοσης που είναι απολύτως διαφορετική από τη δική μας. Στη μουσική φαίνονται καθαρά η κρίσιμη και θεμελιώδης διαφορά ανάμεσα στον Ελληνικό και στο Δυτικό Ευρωπαϊκό πολιτισμό. Η Μεγάλη Μουσική της Δυτικής Ευρώπης σωστά ταυτίζεται στην Ελλάδα με τη λάμψη του αστικού πολιτισμού των δυτικοευρωπαίων. Άλλωστε, το μεγαλείο και η γοητεία της μουσικής αυτής είναι ακατανίκητα. Το Μέγαρο Μουσικής της Αθήνας είναι αφιερωμένο στη μουσική των Δυτικών και θέλει να εκφράζει με αποκλειστικότητα τον πολιτισμό. Ωστόσο, παρά την ανάδειξη Ελλήνων ερμηνευτών παγκόσμιας εμβέλειας και μοναδικής ευαισθησίας, το ελληνικό κοινό παραμένει ξένο προς τη μουσική αυτή. Είναι χαρακτηριστική η αμηχανία του κοινού που ακροάται με ευλάβεια στο Μέγαρο Μουσικής συμφωνική μουσική˙ αμηχανία, που εκδηλώνεται με ξεροβηξήματα και στριφογυρίσματα στα καθίσματα που τρίζουν, ενώ το ίδιο κοινό αρνείται πεισματικά να αποδεχθεί ότι οι συμφωνίες έχουν συνήθως τέσσερα μέρη, σπεύδοντας να χειροκροτήσει, άκαιρα, στις παύσεις τους. Η ίδια η αισθητική του κτηρίου του Μεγάρου Μουσικής δεν θυμίζει ελληνικό περιβάλλον, ενώ η αρχιτεκτονική του είναι διεθνιστική, με τους χώρους να ομοιάζουν με χώρους υποδοχής κάποιου αεροδρομίου σε οποιοδήποτε σημείο της υδρόγειου. Ο πολιτισμός δεν είναι μόνο αυτό που μιμείται ό,τι θεωρείται καταξιωμένο, ούτε είναι η απαστράπτουσα εικόνα που απαιτεί και παρουσιάζει ο συρμός. Ο πολιτισμός έχει χαρακτήρα λαϊκό και είναι στενά δεμένος με τον τόπο. Ο πολιτισμός συντίθεται με την καθημερινότητα, την εργασία, τις τέχνες, τις δράσεις και τα όνειρα των πολιτών. Ο πολιτισμός συνθέτει το παραδοσιακό με το σύγχρονο και παράγεται καθημερινά εδώ και τώρα, μέσα από τον τόπο και όχι αλλού. Μπροστά στις δυσχέρειες του παρόντος αποτελεί ανάγκη κατεπείγουσα να αντιμετωπίσουμε την άγνοια και τη λήθη. Το ζητούμενο είναι αυτό που θα απελευθερώσει τις λαϊκές εκείνες δυνάμεις, τις μόνες που είναι ικανές να υπερασπισθούν την πολιτισμική μας ιδιαιτερότητα και να εξασφαλίσουν την ιστορική μας συνέχεια.